Naselje Istrana i invalida višestambena je minijatura arhitekta Ivana Zemljaka nastala između dva svjetska rata, u vrijeme ubrzanog rasta i razvoja Zagreba. Projekt je dio šire strategije tadašnje gradske uprave koja u tom razdoblju provodi sustavnu urbanizaciju tada još perifernih zona grada. Izgradnja malog naselja tipskog, socijalnog stanovanja motivirana je potrebom za stambenim zbrinjavanjem ratnih invalida i izbjeglica s područja Istre, koja se tada nalazila pod talijanskom vlašću. Mikrourbanistička cjelina naselja sastoji se od 16 jednokatnica s potkrovljem arhetipskog, dvostrešnog presjeka, smještenih na sjevernom i južnom obodu pravokutne gradske insule. Kuće su linearno nizane u dvije skupine pri čemu je stvoren pravilan i prepoznatljiv ritam uličnih zabata, a s unutarnje je strane istovremeno artikuliran prostran parter komunalnog dvorišta. Zadani tip kuće tlocrtno dobiva 3 varijacije s različitim veličinama stanova, kojih je u naselju ostvareno ukupno devedesetak. Stanovi su orijentirani na istok i zapad, s vanjskim ekstenzijama u prizemnim pred vrtovima između kuća, kao i na pristupnim galerijama katova. Danas, gotovo stotinu godina nakon izgradnje, i dalje je jasno čitljiva izvorna urbanistička i arhitektonska zamisao naselja, koje trenutno čini zaštićenu graditeljsku cjelinu.

Fotografije: Marko Ercegović